Szpotawość kolan – przyczyny, objawy i leczenie

Szpotawość kolan, znana również jako kolana szpotawe (łac. genu varum), to wada postawy, która objawia się odchyleniem kolan na zewnątrz. Choć może występować fizjologicznie u małych dzieci, w starszym wieku i u dorosłych bywa sygnałem poważniejszych problemów. Sprawdź, co warto wiedzieć o tej deformacji kończyn dolnych.

Czym jest szpotawość kolan?

Szpotawość kolan to stan, w którym kolana są od siebie nienaturalnie oddalone, a kostki stykają się lub są znacznie bliżej siebie. W pozycji stojącej nogi przypominają kształt litery „O”. Wada ta może dotyczyć jednej lub obu nóg.

Przyczyny szpotawości kolan

Do najczęstszych przyczyn szpotawości kolan zaliczamy:

• Fizjologiczny rozwój dziecka – do ok. 2. roku życia może to być normą.
• Krzywica – niedobór witaminy D i wapnia prowadzi do deformacji kości.
• Choroby genetyczne i metaboliczne – np. choroba Blounta.
• Urazy i złamania – źle zrośnięte kości mogą powodować odchylenia osi kończyn.
• Nadmierne obciążenie nóg – zwłaszcza u dzieci z nadwagą.

Objawy kolan szpotawych

Najbardziej charakterystyczne objawy to:

• Widoczna deformacja nóg w kształcie litery „O”.
• Ból kolan lub bioder przy dłuższym chodzeniu.
• Nierównomierne ścieranie się obuwia.
• Uczucie niestabilności w stawach kolanowych.
• Problemy z prawidłowym chodem.

Jak diagnozuje się szpotawość kolan?

Diagnoza opiera się głównie na:

• Badaniu fizykalnym – ocena ustawienia nóg podczas stania i chodzenia.
• Pomiarze osi kończyn – np. odległości między kolanami przy złączonych stopach.
• Zdjęciach RTG – w celu oceny kąta deformacji i ewentualnych zmian w kościach.

Leczenie szpotawości kolan

Leczenie zależy od wieku pacjenta, przyczyny deformacji i stopnia zaawansowania wady:

1. Leczenie zachowawcze:

• Ćwiczenia korekcyjne – wzmacnianie mięśni nóg, ćwiczenia rozciągające.
• Fizjoterapia – techniki poprawiające biomechanikę chodu.
• Noszenie ortez – zwłaszcza u dzieci.
• Zmiana stylu życia – redukcja masy ciała, odpowiednia dieta bogata w wapń i witaminę D.

2. Leczenie operacyjne:

W poważniejszych przypadkach konieczne może być leczenie chirurgiczne, np. osteotomia korekcyjna.

Czy szpotawość kolan można całkowicie wyleczyć?

U dzieci fizjologiczna szpotawość najczęściej ustępuje samoistnie. W przypadku patologicznej szpotawości kolan kluczowa jest szybka diagnoza i odpowiednia rehabilitacja – im wcześniej rozpoczęte leczenie, tym większe szanse na pełne wyprostowanie nóg i uniknięcie zmian zwyrodnieniowych w stawach.

Podsumowanie

Szpotawość kolan to częsta wada kończyn dolnych, która – nieleczona – może prowadzić do przewlekłych dolegliwości bólowych i problemów z poruszaniem się. Jeśli zauważasz u siebie lub swojego dziecka niepokojące objawy, warto jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą ortopedą lub fizjoterapeutą. Wczesne działania mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec dalszym komplikacjom.